Վերլուծություն
Հավլաբարի նիստ ու կացն այնքան խորն է նկարագրված հեղինակի` Աղասի Այվազյանի կողմից, որ ընթերցողը ևս կարծես գտնվում է պատմվածքի մեջ:
Ըստ իս պատմվածքը հիմնված է սիրո` նրա տարբեր դրսևորումների վրա, մեջբերեմ պատմվածքից մի հատված . « Սերը ման էր գալիս Հավլաբարում, և ով° գիտե, թե որտեղի°ց էր դուրս գալու էդ բեմուրազը…»:
Առհասարակ խենթանալու խառնվածքի մարդիկ էին հավլաբարցիները , քանի որ նրանց մոտ ամենինչ հասնում էր ծայրահեղության: Նրանք այնքան ուժգին էին սիրում Ասատուր Խանին , որ նույնիսկ նրան աստվածացնում էին և փորձում ամեն կերպ պահել նրա անբասիր կերպարը:
Պատմվածքի հետագա զարգացումներում տեսնում ենք, ինչպես է Հավլաբարի մոտ ուժգին սերը և հարգանքը վերածվում խռովության, քանի որ Ասատուր Խանը սիրահարվել էր, և ընտրությունը Հավլաբարի սրտով չէր. «Դու ուրիշ ես, քո ճերմակ մազերով, աստծո թայը, Հավլաբարի հայրը: Հետո` ո°նց սիրեցիր: Գոնե ծեսով ու ադաթով, քեզ հարմար` ճերմակ մազերով կնոջ, ասենք թեկուզ, օրիորդ Փառանձեմին»:
Բայց, խռովությունը երկար չտևեց, սերը կրկին հաղթեց շնորհիվ փոքրիկ Վարդիկի` Ասատուր Խանի աղջկա, ով հետագայում բացահայտվեց, որ Խանի արյունակիցը չէր:
Պատմվածքում մի հատված կա, որտեղ ըստ իս ամփոփվում է ստեղծագորոծության վերնագիրը. «Կիրակի օրերը դուրս էր գալիս ճերմակահեր Ասատուր Խանը փոքրիկ Վարդիկի հետ, ու նրա ձեռքից բռնած ման էր գալիս Հավլաբարում, ու թվում էր Քրիստոսն է իջել իր դստեր հետ: Մի նոր ավետարան ըստ Հավլաբարի»: Այստեղ մենք տեսնում ենք, որ Ասատուր խանը հաղթեց պատվախնդիր հասարակությանը` սեր ու լույս սփռելով Հավլաբարում:
Իհարկե, պատմվածքի հետագա զարգացման մեջ տեսնում ենք, որ Հավլաբարը իրավացի էր ,որ Ցեցիլիան հարմար զույգ չէ Ասատուր Խանին, բայց սա չէր կարևորը իմ կարծիքով, այլ այն, որ մեծահոգի էր Ասատուր Խանը , ով քար չնետեց իրեն դավաճանած կնոջ վրա: Այստեղ հեղինակը մեզ ցույց է տալիս Խանի աստվածային կերպարը, ով իր այս արարքով փոխեց և համոզեց հասարակությանը լինել մեծահոգի :
Եվ որպես վերջաբան Ասատուր Խանը բոլորին և նույնիսկ ընթերցողին համոզեց , որ Վարդիկը իր հարազատ աղջիկն է. «Նրանք տեսան, թե ինչպես է սիրում Ասատուրը Վարդիկին. Այդ մեծ սերը, որ սուտ չէր կարող լինել , և սերը ամեն ինչ բացատրում էր: Իսկ որ Ասատուր Խանը սիրում էր Վարդիկին, ու Վարդիկը սիրում էր նրան , բոլորը տեսնում էին: Որովհետև հոր և աղջկա սերը լուսավորվում էր ծերունազարդ Ասատուր Խանի և մանկամարդ Վարդիկի արանքում….»:
Անուշ Գևորգյան 